فاکتورهای گوهرشناسی،بخش۱۱

طبقه بندی گوهرها بر اساس مسایل و فاکتورهای مختلفی از قبیل رنگ، دسته شیمیایی،  فرمول شیمیایی( Species (گونه ها)و Variety (تنوع))، گروه کانی، منشا (ارگانیک)، شکل کریستالی و…انجام میگردد.
نکته: گوهرها به طور کلی ۲ دسته طبیعی و آزمایشگاهی هستند، نوع طبیعی که شامل گوهرهای با منشا کانی و غیر کانی است که از طبیعت استخراج میشوند. ولی نوع آزمایشگاهی آن دو نوع است که عبارت اند از:
نوع Synthetic: این دسته گوهرهایی هستند که از روی نوع طبیعی خود ساخته شده اند که تمامی فاکتورهای شیمیایی و فیزیکی نوع طبیعی خود را دارند مانند: یاقوت های طبیعی
نوع Man made : این دسته گوهرها نمونه طبیعی نداشته و کلا ساخته دست بشر هستند مانند: مویزانایت، کیوبیک زیرکونیا، YAG، GGG و…

طبقه بندی شیمیایی گوهرها و کانیها

گوهرها می توانند بر اساس ترکیب شیمایی شان طبقه بندی شوند.

رده ۱: گوهرهای گروه عناصر خالص

الماس

رده ۲: گوهرهای گروه سولفیدها

پیریت

رده ۳: گروه هالیدها برای گوهرها

فلوریت

رده ۴: گوهرهای گروه اکسیدها

اپال

رده a5: گوهرهای گروه کربنات ها

آراگونیت

رده b5: گوهرهای گروه بورات ها

سین هالیت

رده a6: گوهرهای گروه تنگستاتیت ها

شیلیت

رده a6: گوهرهای گروه سولفات ها

باریت

رده ۷: گوهرهای گروه فسفات ها

فیروزه

رده ۸: گوهرهای گروه سیلیکات ها

گارنت

طبقه بندی بر اساس ساختار شکل گوهرها
این دسته شامل گوهرهای کریستالی و غیر کریستالی یا آمورف میباشد:
نوع کریستالین : کانی های طبیعی ، نوع آزمایشگاهی (Synthetic و Man made)، سنگهای طبیعی
مثال ها: کانی های طبیعی ( کوارتز، کراندوم، زمرد و…) ، آزمایشگاهی ( زمرد طبیعی، یاقوت طبیعی، GGG، YAG و…) ، سنگها( لاجورد، فیروزه و…)
نوع غیر کریستالین یا آمورف: گوهرهای ارگانیک، کانی ها، مواد شیمیایی (مواد پلیمری یا پلاستیکی)
مثال ها: گوهرهای ارگانیک (مروارید، کهربا، مرجان و…)، کانی ها (اپال، اپسیدین و…) مواد ( پلاستیک های رنگی، فیروزه های ژیلسون و…).
ساختمان گوهرها
: Crystalline کوارتز، الماس، کراندوم
Microcrystalline: نفریت و جید
Cryptocrystalline: کلسدونی ، عقیق
Semi-crystalline: مرجان ، صدف
Amorphous: شیشه ، کهربا ، پلاستیک
تقسیم بندی سنگها بر اساس فرمول شیمیایی:

• Silicate: Peridote, Garnet, Quartz, Topaz, Emerald
• Oxide: Corundum, Spinel, Chrysoberyl
• Phosphate: Turquoise
• Carbonate: Calcite

نکته: به دلیل اینکه الماس یک کانی تک عنصری است (Native element) است جزء این تقسیم بندی قرار نمی گیرد.
طبقه بندی بر اساس فرمول شیمیایی مشترک و کانی هم خانواده
این مهم ترین طبقه بندی بین گوهرها است و همه گوهرشناسان بر اساس این نوع طبقه بندی گوهرها را تفکیک میکنند چون در این طبقه بندی گوهرها در فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی و اپتیکی مشترک هستند.
Species: سنگهای که دارای ساختار  و فرمول شیمیایی یکسان بوده ولی از نظر ظاهر متفاوت می باشد. مانند خانواده بریل ( رنگ سبز: زمرد، آبی: آکوامارین، صورتی: مورگانایت، قرمز: بیکسبایت و…)
Variety: زیر مجموعه های Species را گویند. و برحسب رنگ و Transparency تقسیم بندی می شوند. مانند: روبی و سافیر که زیر مجموعه خانواده کراندوم هستند.
Group: سنگهای که دارای ساختار یکسان بوده ولی بخشی از فرمول شیمیایی آنها متفاوت می باشد. مانند گروه گارنت ها یا گروه تورمالین ها
Sery: چنانچه ۲ زیر مجموعه یک گروه با هم مخلوط شوند را سری گویند.
مانند Pyrope + Almandine= Rhodolite یا  Pyrope + Spessartite = Malaya